Με ευκολία πιστεύω μπορείς να φανταστείς την ακόλουθη πραγματική ιστορία: μεσημέρι του Αυγούστου, παραμονή της Παναγίας. Είμαι χαλαρός στην ξαπλώστρα μου λίγα μόνο μέτρα από το κύμα. Καλοκαίρι στην Λέρο. Δίπλα μου ακριβώς η σύντροφος μου και τα δύο μικρά σε ηλικία παιδιά μας να απασχολούνται δημιουργικά με την άμμο και τα κουβαδάκια τους.
Μελετάω κάποια θέματα Φυσιολογίας μέσα από ένα Πανεπιστημιακό εγχειρίδιο και για μια ακόμη φορά ενθουσιάζομαι όταν διαλογίζομαι πάνω στις ομοιότητες του ανθρώπινου φυσιολογικού συστήματος και των συστημάτων που διατρέχουν τις ανθρώπινες σχέσεις. Εντροπία αλλά και τάση για ισορροπία. Χάος και αγώνας για ομοιόσταση. Καταστροφή, θάνατος αλλά και ζωή!
Νιώθω την ανάγκη να μοιραστώ τις σκέψεις μου οπότε και καλώ στο κινητό μια καλή φίλη. Ψυχοθεραπεύτρια στο επάγγελμα. Από τις περιπτώσεις εκείνες που χαρακτηρίζω πλην των άλλων και χαρισματικές! Με έκπληξη την ακούω στην άλλη άκρη της γραμμής να μου λέει ότι είναι στο γραφείο της. Αν και βρισκόμαστε πλέον στην καρδιά του Αυγούστου χρονικά, εκείνη είναι εκεί και βλέπει τους ανθρώπους της. «Ζορίζεται πολύ ο κόσμος», μου λέει!
Το ίδιο απόγευμα αναζήτησα και βρήκα το video που συνοδεύει το παρόν άρθρο. Έχει διάρκεια μόλις 3′ και αν μη τι άλλο, αν αποφασίσεις να επενδύσεις λίγο από τον χρόνο σου στο να το παρακολουθήσεις, θα βγεις λίγο πιο προβληματισμένος. Στο τέλος, ίσως, λίγο πιο σοφός…
Η μεγαλύτερη σε διάρκεια έρευνα για την ενήλικη ζωή και την ευτυχία
…Ξεκίνησε το 1938 και συνεχίζει να τρέχει χάρη στην δουλειά μιας σειράς σημαντικών επιστημόνων του πανεπιστημίου του Harvard. Επί 75 συναπτά έτη παρακολούθησαν και κατέγραψαν τις ζωές 724 ανδρών, ρωτώντας τους συνεχώς για την δουλειά τους, την οικογένεια τους, την υγεία τους. Κανείς από τους ανθρώπους που συμμετείχαν στην έρευνα όπως επίσης και από τους ερευνητές δεν μπορούσαν να φανταστούν και να γνωρίζουν τι θα ακολουθούσε…
Τέτοιου είδους έρευνες είναι πραγματικά σπάνιες. Συνήθως όσο φιλόδοξη κι αν είναι η ιδέα, πάνω στην δεκαετία τα πρότζεκτ αυτά, για μια σειρά από λόγους διαλύονται. Οι συμμετέχοντες αποχωρούν, οι χρηματοδοτήσεις στερεύουν, οι ερευνητές οι ίδιοι πιθανόν χάνουν το ενδιαφέρον τους, κάποιοι ίσως αποβιώνουν… και πάει λέγοντας. Η συγκεκριμένη ωστόσο έρευνα κατάφερε να επιβιώσει! Οι 60 σχεδόν από τους 724 άνδρες παραμένουν εν ζωή στα 90 τους πλέον χρόνια και συνεχίζουν να συμμετέχουν στην έρευνα. Ο καθηγητής Robert Waldinger ο οποίος έχει και την παρουσίαση στο video που θα βρεις στο τέλος του άρθρου, είναι ο τέταρτος διευθυντής στην σειρά που επιμελείται της έρευνας και ήδη έχει ξεκινήσει η μελέτη σε περισσότερα από 2000 παιδιά από τους άνδρες που συμμετείχαν στην έρευνα!
Είναι σημαντικό να αναφέρω ότι η έρευνα στήθηκε πάνω σε δύο διαφορετικές κατηγορίες ανδρών: οι συμμετέχοντες από την πρώτη ομάδα, υπήρξαν φοιτητές του πανεπιστημίου του Harvard όταν ξεκίνησε η έρευνα ενώ για την δεύτερη ομάδα επιλέχθηκαν αγόρια από τις φτωχότερες περιοχές της Βοστώνης. Οικογένειες φτωχές οι οποίες διέμεναν σε διαμερίσματα τα οποία δεν διέθεταν πόσιμο και ζεστό νερό!
Τα νεαρά αγόρια μεγάλωσαν στα χρόνια αυτά που έτρεξε η έρευνα. Προχώρησαν σε κάθε επίπεδο στην ζωή τους! Κάποιοι έγιναν εργάτες, κάποιοι άλλοι δικηγόροι, χτίστες, γιατροί. Ανάμεσα τους και ένας γνωστός πρόεδρος των ΗΠΑ. Κάποιοι κατέληξαν αλκοολικοί κάποιοι διαγνώστηκαν με σχιζοφρένεια. Κάποιοι είχαν εξέλιξη από τον πάτο προς τα ψηλά κοινωνικά στρώματα. Κάποιοι άλλοι το πήγαν ανάποδα…Αυτή είναι η ζωή!
Η έρευνα δεν βασίζεται σε απλή συμπλήρωση ερωτηματολογίων. Στην πραγματικότητα οι ερευνητές μπήκαν και μπαίνουν στα σαλόνια των συμμετεχόντων. Συζητούν μαζί τους, επικοινωνούν με τους γιατρούς τους, παρακολουθούν τις ιατρικές τους εξετάσεις. Συζητούν με τους ίδιους αλλά και με τις συζύγους τους. Κάποιες από αυτές μάλιστα, την τελευταία 10ετία, μπήκαν και οι ίδιες στην έρευνα!
Τι μάθαμε όλα αυτά τα χρόνια…
Το πιο ξεκάθαρο μάθημα της 75ετούς έρευνας είναι ότι: Οι καλές σχέσεις μας κρατάνε ευτυχισμένους και υγιείς.
Και για να το πάμε λίγο παρακάτω, να το δούμε λίγο πιο αναλυτικά, η έρευνα του Harvard μας αποκαλύπτει 3 μαθήματα για τις ανθρώπινες σχέσεις:
- Οι κοινωνικές σχέσεις είναι ιδιαίτερα καλές για τους ανθρώπους και ότι η μοναξιά σκοτώνει. Η το δυνατόν καλύτερη σύνδεση με την οικογένεια, με λίγους φίλους και την κοινωνία γενικότερα μας κάνει καθώς φαίνεται πιο ευτυχισμένους, πιο υγιείς και μας βοηθά να ζήσουμε περισσότερο. Η μοναξιά μοιάζει να είναι τοξική! Το δυσάρεστο είναι ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι στην Αμερική αλλά και στην Ελλάδα δηλώνουν ότι νιώθουν μόνοι. Αυτός ήταν άλλωστε και ο λόγος που ξεκίνησα να γράψω το άρθρο αυτό: η ιδέα ότι κάποιοι βιώνουν μια επί 24ωρη βάση μοναξιά. Ναι, είναι δυνατό να συμβαίνει αυτό!
- Δεν είναι ο αριθμός των φίλων ή ύπαρξη σχέσης που μετράει. Αυτό που έχει σημασία είναι η ποιότητα των σχέσεων. Ξέρουμε ότι μπορείς να νιώθεις μόνος ακόμη κι αν είσαι μέσα στο πλήθος, μπορείς να βιώνεις μοναξιά αφόρητη ακόμη κι αν είσαι μέσα σε ένα γάμο. Το να ζούμε συνεχώς μέσα σε συγκρούσεις αποδεικνύεται κακό για την υγεία μας. Γάμοι με πολλούς καυγάδες για παράδειγμα, χωρίς ιδιαίτερη στοργή, κάνουν κακό στην υγεία μας. Πιθανότατα κακό μεγαλύτερο και από το stress και την θλίψη που μπορεί να επιφέρει, μάλλον πρόσκαιρα, ένα διαζύγιο! Εδώ να σου δώσω ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο: Αναλύοντας μια σειρά από σημαντικά δεδομένα των συμμετεχόντων εώς και την ηλικία των 50, δεν ήταν το επίπεδο της χοληστερίνης αυτό που θα μπορούσε να προβλέψει πως οι άνθρωποι αυτοί θα γερνούσαν. Ο σημαντικότερος προγνωστικός δείκτης αποδείχθηκε το πόσο ικανοποιημένοι ήταν με τις σχέσεις τους. Τα πιο ευτυχισμένα ζευγάρια ανέφεραν, όταν ήταν 80 ετών, ότι τις ημέρες που είχαν περισσότερο φυσικό πόνο, η διάθεση τους παρέμενε ίδια. Αλλά αυτοί που βρίσκονταν σε δυστυχισμένες σχέσεις, τις ημέρες που ανέφεραν ότι είχαν περισσότερο φυσικό πόνο, αντίστοιχα μεγάλωνε και ο συναισθηματικός πόνος εντός τους!
- Οι υγιείς σχέσεις δεν προστατεύουν μόνο το σώμα μας αλλά και το μυαλό μας. Μια ασφαλής και υγιής σχέση με κάποιον άλλον στα 80 λειτουργεί προστατευτικά. Εφόσον νιώθεις ότι είσαι καλυμμένος συναισθηματικά μοιάζεις να έχεις σημαντικό προβάδισμα στο να κρατήσεις την μνήμη και άλλες γνωστικές λειτουργίες του εγκεφάλου ζωντανές μέχρι τα βαθιά σου γεράματα! Στην αντίθετη περίπτωση οι άνθρωποι που νιώθουν ότι δεν μπορούν να βασιστούν στον σύντροφό τους μοιάζουν να χάνουν πιο νωρίς το παιχνίδι..
Είναι στα αλήθεια τόσο εντυπωσιακές αυτές οι πληροφορίες;
Η αλήθεια είναι, καθώς λέει και ο καθηγητής Waldinger, ότι το μήνυμα ότι καλές, στενές σχέσεις είναι καλές για την υγεία είναι τόσο παλιές όσο και τα βουνά! Πως μπορούμε λοιπόν τόσο εύκολα να το ξεχνάμε και να χάνουμε τον δρόμο μας;
Είναι έτσι διότι πολύ απλά είμαστε άνθρωποι! Ζητάμε μια γρήγορη και το δυνατόν μόνιμη λύση για την ευτυχία! Ασφαλώς δεν είναι έτσι! Οι σχέσεις είναι ακατάστατες, περίπλοκες και η σκληρή δουλειά της φροντίδας της οικογένειας και των φίλων μας, δεν είναι sexy ή γεμάτη αίγλη. Η προσπάθεια είναι αναπόφευκτα συνεχής!
Κάτι για το τέλος…
Τι μπορώ να κάνω εφόσον είμαι 25 ή 40 ή 60 ετών; τι μπορώ να κάνω για μια καλύτερη σχέση;
Λέει ο Dr Waldinger από το πανεπιστήμιο του Harvard: «Υπάρχουν άπειρα πράγματα που μπορείτε να κάνετε. Είναι κάτι τόσο απλό όσο η αντικατάσταση μιας οθόνης με ανθρώπους, ή το να αναζωογονήσετε μια σχέση κάνοντας κάτι καινούργιο μαζί, μεγάλοι περίπατοι ή βραδινά ραντεβού, ή να μιλήσετε με ένα μέλος της οικογένειας με το οποίο δεν έχετε μιλήσει για χρόνια, γιατί όλες αυτές οι συνηθισμένες οικογενειακές έχθρες έχουν πολύ άσχημη επίπτωση στους ανθρώπους που κρατούν κακία.»
Έλεγε ο Mark Twain πάνω από 100 χρόνια πίσω καθώς διαλογιζόταν πάνω στη ζωή του:
«Δεν υπάρχει χρόνος, τόσο μικρή είναι η ζωή, για διαπληκτισμούς, απολογίες, πικρίες και ευθύνες. Υπάρχει μόνο χρόνος για αγάπη και αυτός ακόμα είναι λίγος.»
